گزیده ی تاریخ و ادبیات آذربایجانی - AZƏRBAYCAN TARİX VƏ ƏDƏBİYYATINDAN SEÇİLMİŞLƏR

آذربایجان تاریخ و ادبیاتیندان ، سئچیلمیشلر

هاشیم ترلان: دیلیمی قایتارین منه/ نقل از وطن دیلی نیوز

+0 به ین


غربت ائلده غریبسه‌دیم

ائلیمی قایتارین منه!

دره‌لریم کؤز باغلاییب

سئلیمی قایتارین منه!

آختاریرام حزین- حزین

ایتیردیگیم گولون ایزین

دونیادا هر نه وار سیزین

گولومو قایتارین منه!

دیل دئییرم منی آنمیر

سسله‌ییرم، او دایانمیر

نوه‌لریم منی قانمیر

دیلیمی قایتارین منه!

یاخ اورمودان گؤی خزره

اوخشار سنی هر منظره

بو آذردن او آذره

ایلیمی قایتارین منه!

آذری‌یم ائلیم، واریم

هارای سالیر سؤز قاتاریم

سوسوز قالیب سونالاریم

گؤلومو قایتارین منه!

شاعر ده وار سؤز اوینادان

گونبز اوسته قوز اوینادان

فقط منه گورز اوینادان

الیمی قایتارین منه!

دیلیم گئتسه قالار نه‌ییم

نئجه بو درده بئل اییم

نسیمی‌دن اؤیرندیگیم

تعلیمی قایتارین منه!
 



آردینی اوخو

صمد وورغون: یاندیریلان کیتابلار

+0 به ین

ایضاح: بو شعر ۱۳۲۵ ده تجاوزکار شاه قوشونونون یاراتدیقلاری فاجعه‌لرین تاثیری آلتیندا یازیلمیشدیر. همان تاریخده بو وحشی‌لر، اونو حمایت ائده‌ن لومپن دسته‌لر، ملکدارلار و سرمایا صاحبلرینین قارا دسته‌لری، آذربایجانا وار ـ قوه ایله یوروش ائدیب و اؤلکه‌میزده آنا دیلینده چاپ اولان کیتابلاری یاندیریب و چوخ گناهسیز انسانلارین قانینی تؤکموشلر!


یاندیریلان کیتابلار
صمد وورغون

جللاد! سنین قالاق- قالاق یاندیردیغین کیتابلار
مین کمالین شؤهرتی‌دیر، مین اوره‌یین آرزیسی….
بیز کؤچه‌ریک بو دونیادان، اونلار قالیر یادیگار؛
هر ورقه نقش اولونموش نئچه اینسان دویغوسو،
مین کمالین شؤهرتیدیر، مین اوره‌یین آرزیسی….
×××
یاندیردیغین او کیتابلار آلوولانیر….یاخشی باخ!
او آلوولار شعله چکیب شفق سالیر ظولمته…..
شاعیرلرین نجیب روحو مزاریندان قالخاراق
آلقیش دئییر عشقی بؤیوک، بیر قهرمان میللته؛
او آلوولار شعله چکیب شفق سالیر ظولمته….
×××
جللاد! منیم دیلیمده دیر بایاتیلار، قوشمالار،
دئ، اونلاری هئچ دویدومو سنین او داش اوره‌یین؟
هر گرایلی پرده‌سینده مین آنانین قلبی وار….
هر شیکستم ائولادی‌دیر بیر مقدس دیله‌یین،
دئ اونلاری هئچ دویدومو سنین او داش اوره‌یین؟
×××
سؤیله سنمی خور باخیرسان منیم شعیر دیلیمه؟
قوجا شرقین شؤهرتی‌دیر فضولی‌نین غزلی!
سنمی ”ترک خر“ دئییرسن اولوسوما، ائلیمه؟
داهی‌لره سود وئرمیشدیر آذربایجان گؤزه‌لی….
قوجا شرقین شؤهرتی‌دیر فضولی‌نین غزلی!
×××
جللاد! یانیب اود اولسا دا، کوله دؤنمز آرزیلار،
طبیعتین آنا قلبی قول دوغمامیش اینسانی!
هر اوره‌یین اؤز دونیاسی بیر سعادت آرزیلار،
قانلار ایله یازیلمیشدیر هر آزادلیق دستانی….
طبیعتین آنا قلبی قول دوغمامیش اینسانی!
×××
ازل باشدان دوشمنیمدیر اوزو موردار قارانلیق…..
هر تورپاغین اؤز عشقی وار، هر میللتین اؤز آدی.
کاییناتا دگیشمه‌رم شؤهرتیمی بیر آنلیق،
منم اودلار اؤلکه‌سی‌نین گونش دونلو ائولادی!
هر تورپاغین اؤز عشقی وار، هر میللتین اؤز آدی!
×××
نه دیر او دار آغاجلاری، دئ کیملردیر آسیلان؟
اویونجاقمی گلیر سنه وطنیمین حاق سسی؟
دایان!….دایان!….اویاق گزیر هر اوره‌کده بیر آسلان،
بوغازیندان یاپیشاجاق اونون قادیر پنجه سی؛
اویونجاقمی گلیر سنه وطنیمین حاق سسی؟
×××
جللاد! سنمی، دئ قیریرسان فدایی‌لر نسلینی؟
میللتیمین صاف قانی‌دیر قورد کیمی ایچدیگین قان!
زامان گلیر…من دویورام اونون آیاق سسینی
شهیدلرین قییام روحو یاپیشاجاق یاخاندان؛
میللتیمین صاف قانی‌دیر قورد کیمی ایچدییین قان!…..
×××
بیر ورقله تاریخلری، اوتان منیم قارشیمدا،
آنام تومریس کسمه‌دیمی کیخسرووون باشینی؟
کوراوغلونون، ستارخانین چلنگی وار باشیمدا،
نسیللریم قویمایاجاق داش اوستونده داشینی؛
آنام تومریس کسمه‌دیمی کیخسرووون باشینی؟
×××
سور آتینی، دؤرد نالا چاپ! مئیدان سنیندیر ….آنجاق،
من گؤرورم آل گئیینیب گلن باهار فصلینی….
قوجا شرقین گونشی‌دیر یاراندیغیم بو تورپاق،
من یئتیردیم آل بایراقلی اینقیلابلار نسلینی؛
من گؤرورم آل گئیینیب گلن باهار فصلینی!
١٩۴٧

 



آردینی اوخو

بختیار وهابزاده:کیمدیر منیم دوشمنیم

+0 به ین

کیمدیر منیم

ان قورخولو دوشمنیم؟

کاش بیلیدیم بونو من.

او ضربه‌ وورمامیشدان

کسیدیم یولونو من.

کیمدیر منیم

دوشمنیم؟

یاخشیمی قویوب

یامانیمی دانیشانمی؟

یوخ!

عیبلریمی دئییب

آرخامجا گولنمی؟

یوخ!..

منیم نقصانلاریمی

مندن یاخشی بیلنمی؟

یوخ! یوخ! یوخ!

اونلارین گؤزلرینی

تاخایدیم اؤز گؤزومه.

اؤزگه‌لرین گؤزویله

باخایدیم اؤز-اؤزومه.

باجارسایدیم بونو من

بو دونیادا نه دردیم...

من اوندا اؤز-اؤزومو

داها یاخشی گؤرردیم.

اوندا عیبلریمه

اؤزوم دوشمن اولاردیم؛

گؤرسیدیم اؤز-اؤزومو،

اوندا من، من اولاردیم! آه!..

منی مندن گؤزل

گؤره بیلن دوستلاریم،

آرخامجا قه-قه چکیب

منه گولن دوستلاریم،

گولون، ائله گولون کی،

چاتسین قولاقلاریما

سیزین گولوشلرینیز.

یامانیمی دانیشین،

ائله دانیشین کی سیز

من ده خبردار اولوم.

دانیشین، قویمایین کی،

من اؤزومه وورولوم.

ان قورخولو دوشمنین

گله‌رم عهده سیندن،

آنجاق اؤزوم اؤزومله

باجارا بیلمیرم من،

باجارا بیلمیرم من.

اؤزوم اؤز اللریمله

بیر گون بال ایچیرمسه،

بیر گون زهر ایچیرم.

من حیات یوللاریندان

آیاقلاریملا دئییل،

عقیده‌مله کئچیرم.





آردینی اوخو

بختیار وهابزاده : قورخورام

+0 به ین
ایکی یولون آراسیندا دایانیب

گاه او یاندان گاه بو یاندان قورخورام

دیودن دئیل میلچک قدر گوجویله

من اؤزونو دیو سایاندان قورخورام

 

حاق ائوینده  حاق دیوانی قورولموش

هر قازانجین اؤز باهاسی سورولموش

تمناسیز بوینوموزا یوک اولموش

باغیشلانان شرف - شاندان قورخورام

 

بو دونیادان اوماجاقیم «میزان» دیر

قورخدوغوم کس بو میزانی پوزاندیر

توخ گدانین قودورماسی یاماندیر

آجلاردان یوخ من دویاندان قورخورام

 

اویوروقسا «نفس» آدلانان ائلچیه

توپوروروک «ویجدان»کسن اولچیه

اودور وئرن دوز قیمتی هر شئیه

ویجدانیندان قورخمایاندان قورخورام

 (دکابر-1998)



آردینی اوخو

بختیار وهابزاده:هابیل سئگاهی

+0 به ین

کمانه کامانا توخونان زامان

طوفانمی هایقیردی، سئلمی چاغلادی؟

بدبخت بیر قریبین آه-آمانیندان

بلکه گؤی کیشنه‌دی، بولود آغلادی؟

دورنامی آیریلدی، اؤز قاتاریندان

اوبامی داغیلدی، علمی تالاندی؟

زامانمی آیریلدی اؤز آخاریندان؟

اصلیمی هیچقیردی، کرممی یاندی؟

کامانین قولوندا یاتان خاللارین

هر بیری قم یوردو، هیجران یوواسی.

بیر قولون اوستونه جمع اولوب مین-مین

نسیمی عصیانی، واقیف نواسی.

اونداکی بو قودرت، بو سیرر نه دیر، نه؟

عذابلا، ذلتله دولودور بو قول.

آیلارا، ایللره، قرینه‌لره

بؤلونن تاریخین یولودور بو قول.

او ائنن، او قالخان سسلر، آوازلار

یاز باشی داغلارین سئلیدیر بلکه؟

کامانین باغریندا آغاران توزلار

یانان آرزولارین کولودور بلکه؟

بو سس، سیناق اوچون - قوسسه‌نین، قمین

کؤنوللر ائوینه سیاهتیمی؟

بو سس، ایلک آتامیز قوجا آدمین

تکلیکدن گیلئیی، شیکایتیمی؟

بلکه سوسدورولان نئچه داهی‌نین

یارالی روحودور بو سس، بو ناله،

دانیشمیر... دوشونور دریندن-درین

سؤزسوز نغمه‌لرله آغلاییر ائله.

هر خالی بنزه‌ییر بیر یانار کؤزه،

قیغیلجیم سیچراییر هر نفه‌سیندن،

بو سسلر دانیشیر بلکه ده بیزه

آتشلر یوردونون فلسفه‌سیندن.

دئییرم، بو سسی دینله‌ینده من،

نییه دقیقه‌لر دؤنوب ایل اولمور؟

بو سسین اودونا، دئییرم، گؤرن

نییه بوتون سسلر یانیب کول اولمور؟

بو سسدن اورگیم اولدو بیر تیکه -

باغریمین باشیندا یارادیر بو سس.

آیین جامالیندا قارا بیر لکه،

لاله‌نین کؤکسونده قارادیر بو سس.

یوخ! کاردیر قولاغی کایناتین دا،

ائشیده بیلسیدی سویا دؤنردی.

سونسوز کایناتین سونسوز قاتیندا

ایشیقسیز اولدوز دا شؤللنردی.

بو آهمی، آمانمی اؤجالیر یئردن،

یئر اؤز فریادینا اؤزو بئزدیمی؟

قوجا فضولی ده بو ناله‌لردن

نئی کیمی بند-بند کسیلمزدیمی؟

بو آغاج پارچاسی یانماییر اؤزو،

آنجاق اود-اوجاقسیز یاندیریر بیزی،

اودون آتشینه اود شان-شان اولور.

بو سسین اودونا آلیشار سو دا؛

آغاج هر آتشه آلیشان اولور،

بو نییه آلیشمیر بئله بیر اودا؟

هابیل! آی اینصافسیز، اورگیمیزی

یاندیریب یاخماقدا قصدین نه دیر، نه؟

نییه یاندیریرسان آتشسیز بیزی؟

بو حاقی کیم وئریب، کیم وئریب سنه؟




آردینی اوخو