گزیده ی تاریخ و ادبیات آذربایجانی - AZƏRBAYCAN TARİX VƏ ƏDƏBİYYATINDAN SEÇİLMİŞLƏR

آذربایجان تاریخ و ادبیاتیندان ، سئچیلمیشلر

نگاهی متفاوت به رساله روحی انارجانی(1) از محمد اردم

+0 به ین
نویسنده :محمد اردم 

نگاهی متفاوت به رساله روحی انارجانی

از متونی که در برنامۀ تحقیقاتی(به تعبیر ایمره لاکاتوش) و پارادایم(به اصطلاح تامس کوهن) فرضیه/تئوری زبانِ آذری جایگاهِ مهمی دارد، ضمیمۀ رساله‌یی است که مولف آن روحی انارجانی ذکر شده است. اصل رساله از یک مقدمه و دوازده فصل تشکیل شده و از اقشار مختلف جامعه و بویژه رذایل و خلقیات نامطلوب طبقات ناس بحث می‌کند. رساله با "مقدمه‌ای در بیان اصطلاحات و عبارات جماعت اناث و اعیان(و) اجلاف تبریز" که خود شامل 14 فصل مختصر است، خاتمه می‌یابد. این ملحقه که زبانی عامیانه نوشته شده، به دلیل آنکه از متاخرترین و مفصل‌ترین نمونه‌های "آذری " معهود پنداشته شده، نظیر مقدمه ابن‌خلدون بسی بیش از اصل رساله طرفِ توجه بوده است. ملحقۀ رساله به سبب اشتمال بر عبارات عامیانه و مستهجن، و به احتمال زیاد به جهتِ تبلیغات شدید حامیان و شارحین تئوری آذری، از چشم محققان زبان و فرهنگ ترکی پنهان مانده است. در این مطلبِ مختصر بعد از استدلال و احتجاج بر این که رسالۀ مزبور ارتباطی با آذری مزعوم و مفروض ندارد و ادعا "آذریت" نمونه‌یی واضح از سوءاستفاده و سفسطه‌گری شارحین فرضیۀ آذری است، به عبارات و واژگان ترکی مضبوط در اصل و الحاقیۀ رساله اجمالاً اشاره خواهد شد.



آردینی اوخو

«ﺁﻳﺎ ﺑﺎ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮﺩﻥ ﺑﺎ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻧﻤﺎﻥ ﺑﻪ ﺍﻧﻬﺎ ﻟﻄﻒ ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ ﻳﺎ ﺧﻴﺎﻧﺖ» ؟!

+0 به ین
«ﺁﻳﺎ ﺑﺎ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮﺩﻥ ﺑﺎ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻧﻤﺎﻥ ﺑﻪ ﺍﻧﻬﺎ ﻟﻄﻒ ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ ﻳﺎ ﺧﻴﺎﻧﺖ» ؟!

آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺑﺪﻭ ﺗﻮﻟﺪ ﺑﺎ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻧﺸﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﻰ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﺭ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﺭﺍﺣﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻭﺍﻗﻌﺎ ﺑﻪ ﺧﻴﺎﻝ ﺧﻮﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﺑﻪ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﻟﻄﻒ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ ﻳﺎ ﺧﻴﺎﻧﺖ؟!

ﻭﺍﻗﻌﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﻦ ﺟﺎﻱ ﺳﻮﺍﻝ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﻳﺎ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺍﻧﻬﺎ  ﺍﺯ ﺷﻬﺮﻳﺎﺭ ﻛﻪ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻣﺪﺭﺳﻪ آﻣﻮﺧﺖ ,والاتر ﺧﻮﺍﻫند ﺷﺪ؟! 

ﺍﻳﺎ ﺩﻛﺘﺮ ﻫﺌﻴﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺭﻛﻲ ، ﺯﺑﺎﻥ ﺑﺎﺯ ﻛﺮﺩ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺖ ﻋﻤﻞ ﻗﻠﺐ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺩﻫﺪ؟ 

آﻳﺎ ﭘﺮوفسور ﺫﻫﺘﺎﺑﻲ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺖ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻛﻨﺪ و ﺷﻌﺮ ﺑﺴﺮﺍﻳﺪ و ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺩﺍﻥ ﺷﻮﺩ ﻭ ﻛﺘﺎﺏ ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ؟ !

ﺍﻳﺎ ﺩﻛﺘﺮ ﮔﻮنئیلی ﻛﻪ ﺧﺪﺍ ﺣﻔﻈﺸﺎﻥ ﻛﻨﺪ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺖ ﺩﻛﺘﺮﺍﻱ ﺍﻓﺘﺨﺎﺭﻱ  ﺑﮕﻴﺮﺩ ﻭ ﺗﺤﺼﻴﻞ کند ؟

ﺍﻳﺎ ﻣﻬﻨﺪﺱ ﺭﺍﺷﺪﻱ ﻛﻪ با ﺗﻮﺭکی ﺯﺑﺎﻥ ﺑﺎﺯ ﻛﺮﺩ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺖ ﻳﻚ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﻩ ﺷﻮﺩ؟


ﺍﻳﺎ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻣﻔﺎﺧﺮ آﺯﺭﺑﺎﻳﺠﺎﻥ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺯﺑﺎﻥ ﺗﻮﺭکی ﺯﺑﺎﻥ ﺑﺎﺯ ﻛﺮﺩﻧﺪ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺘﻨﺪ ﻣﺪﺍﺭﺝ ﻋﻠﻤﻲ ﺭﺍ طی ﻛﻨﻨﺪ؟!

آﻳﺎ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ این پدر و مادر ها ﺍﺯ ﻣﻔﺎﺧﺮ ﺍﺯﺭﺑﺎﻳﺠﺎﻥ والاتر ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ  ﺷﺪ؟!


ﻭﺍﻗﻌﺎ ﺍﻳﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖ آﺳﻴﻤﻴﻼﺳﻴﻮﻥ ﭼﻪ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﺎ   ﺁﻭﺭﺩﻩ ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﺑﺎ ﺩﺳﺘﺎﻥ ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ ﺍﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺴﻞ
ﻛﺸﻲ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻣﻴﻜﻨﻴﻢ؟!

ﻭﺍﻗﻌﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﭘﺪﺭ ﻭ ﻣﺎﺩﺭ ﻫﺎ ﭘﺮﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺩﻝ ﺍﻧﻬﺎ ﺭﺍﺿﻲ ﻣﻴﺸﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ ﻫﻮﻳﺖ ﻓﺮﺯﻧﺪﺷﺎﻥ ﺑﺎﺯﻱ ﻛﻨﻨﺪ؟!


ﻓﺮﺯﻧﺪﻱ ﻛﻪ ﺗﻮﺭﻛﻲ ﺑﻠﺪ ﻧﻴﺴﺖ ﻭﻟﻲ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻟﻬﺠﻪ ﺗﻮﺭﻛﻲ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻴﻜﻨﺪ!


ﻓﺮﺯﻧﺪﻱ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻧﺠﺎ ﺭﺍﻧﺪﻩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ،

ﻓﺮﺯﻧﺪﻱ ﻛﻪ ﻧﻤﻴﺪﺍﻧﺪ ﻓﺎﺭﺱ ﺍﺳﺖ ﻳﺎ ﺗﻮﺭﻙ ﺍﺳﺖ!


ﻭ ﻓﺮﺯﻧﺪﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺑﻲ ﻫﻮﻳﺖ ﺍﺳﺖ،ﻭ ﺍﻳﻨﻬﺎ ﻓﻘﻂ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﻳﻚ ﺗﻔﻜﺮ ﺧﺎﻡ ﻭ ﺑﻲ ﺳﻮﺍﺩ ﺍﺳﺖ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﺣﺮﻑ ﺯﺩﻥ ﺭﺍ "ﻛﻼﺱ" ﻭ ﺳﻌﺎﺩﺕ ﻣﻴﺪﺍﻧﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺧﻴﺎﻝ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﮔﺮ ﻓﺮﺯﻧﺪﺷﺎﻥ ﺗﻮﺍﻧﺴﺖ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﺭﺍ ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺯ ﺍﻧﻬﺎ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﻨﺪ ﺩﺭ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺑﻬﺘﺮﻱ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ،

ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﻜﺮ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺗﻮﻫﻴﻦ ﻫﺎ ﻭ ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻫﺎﻳﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻓﺎﺷﻴﺴﺘﻲ ﻭ ﺭﺍﺳﻴﺴﺘﻲ رژیم پهلوی و بازمانده های آن  ﺑﺮ ﺟﺎﻱ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﻭ ﺩﻟﻴﻞ ﺍﻳﻦ ﺧﻮﺩ ﻛﺸﻲ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺑﺮﺧﻲ  ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩ ، ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺑﻲ ﺳﻮﺍﺩﻱ ﻭ ﺩﺭﻙ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻭ ﻧﺒﻮﺩ ﺷﻌﻮﺭ ﻣﻠﻲ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺍﺳﺖ، ﻭ ﺑﺎﺯﻫﻢ ﻧﺒﻮﺩ ﺷﻌﻮﺭ ﻣﻠﻲ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺳﺎﻧﺴﻮﺭ ﻫﺎﻱ ﺟﺮﻳﺎﻧﺎﺕ ﻓﺎﺷﻴﺴﺘﻲ ﻭ ﺭﺍﺳﻴﺴﺘﻲ ﻓﺎﺭﺱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻴﺸﻮﺩ ﻣﺮﺩﻡ ﺗﻮﺭﻙ ﺍﺯﺭﺑﺎﻳﺠﺎﻥ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺎ ﺍﺭﺯﺷﻬﺎ ﻭ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻫﺎﻱ ﺗﺎﺭﻳﺨﻲ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺧﻮﺩ ﺁﺷﻨﺎ ﺷﻮﻧﺪ ، ﻭ در نتیجه  ﺳﻌﺎﺩﺕ ،ﺍﻓﺘﺨﺎﺭ، ﻏﺮﻭﺭ، ﺑﻪ ﻗﻮﻝ ﻋﻮﺍﻡ ﻛﻼﺱ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ ﺩﻳﺪﻩ ﻭ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﻴﻜﻨﻨﺪ،ﺣﺎﻝ ﭼﻮﻧﻜﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﻳﻦ ﻭﺍﻟﺪﻳﻦ ﺩﺭ ﻣﻌﺮﺽ ﺗﻮﻫﻴﻦ ﻭ ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻋﺪﻡ ﺳﻮﺍﺩ ﻭ ﺁﮔﺎﻫﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﺍﺯ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﻫﺎ ﺍﺭﺯﺷﻬﺎﻱ ﺧﻮﺩ ﻧﺘﻮﺍﻧﺴﺘﻪ ﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺍﻳﻦ ﻫﺠﻤﻪ ﻫﺎ ﺩﻭﺍﻡ ﺑﻴﺎﻭﺭﻧﺪ ﺣﺎﻝ ﺑﺎ ﻓﺎﺭﺳﻲ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮﺩﻥ ﺑﺎ ﻓﺮﺯﻧﺪﺍﻥ ﺧﻮﺩ ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺳﻌﻲ ﺩﺭ ﭘﺎﻙ ﻛﺮﺩﻥ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ ، ﻭ ﺍﻳﻦ ﺁﮔﺎﻫﻲ ﺑﺨﺸﻲ ﺑﻪ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺗﻮﺭﻙ ﺍﺯﺭﺑﺎﻳﺠﺎﻥ ﺩﺳﺖ ﻓﻌﺎﻟﻴﻦ ﻣﺪﻧﻲ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻠﻲ ﺍﺯﺭﺑﺎﻳﺠﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﻴﺒﻮﺳﺪ،


ﺩﺭ ﺍﺧﺮ ﺭﻭﻱ ﺳﺨﻨﻢ ﺑﺎ ﺁﻥ ﻭﺍﻟﺪﻳﻨﻲ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﺮ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺍﻱ ﻭ ﺑﺎﻫﺮ ﺩﻳﺪ ﮔﺎﻫﻲ ﺩﺍﻧﺴﺘﻪ ﻳﺎ ﻧﺪﺍﻧﺴﺘﻪ
ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻫﻮﻳﺖ ﺟﮕﺮ ﮔﻮﺷﻪ ﺧﻮﺩﺷﺎﻥ ﺭﺍﺑﻪ ﺑﺎﺯﻱ ﻣﻴﮕﻴﺮﻧﺪ :

آﻱ آﻧﺎﻻﺭ ، آﻱ ﺍﺗﺎﻻﺭ!

سیزینله یم

نچه ﺩﻳﻞ ﺑﻴﻠﻦ ، ﺍﺋﻠﻪ ﺑﻴﻞ ﻧﺌﭽﻪ  ﺍﻳﻨﺴﺎﻥ ﺩﻳﺮ ...

 

ﺍﻣﺎ ....

 

آﻧﺎ ﺩﻳﻠنی ﺑﻴﻠﻤه ﻴَﻦ

 

ﻧﺌﺠﻪ ﺍﻳﻨﺴﺎﻥ ﺩﻳﺮ؟ نئجه!!!!!؟؟؟...



آردینی اوخو