گزیده ی تاریخ و ادبیات آذربایجانی - AZƏRBAYCAN TARİX VƏ ƏDƏBİYYATINDAN SEÇİLMİŞLƏR

آذربایجان تاریخ و ادبیاتیندان ، سئچیلمیشلر

بختیار وهابزاده : اییرمی بئش ایل ، عؤمور یولداشیما -Bəxtiyar Vahabzadə:İYİRMİ BEŞ İL Ömür yoldaşıma

+0 به ین
ائله بیل دونندیر صابیر باغیندا

چیخدین قاباعیما آغ چیچك كیمی !

ائله بیل دونندیر آغ پالتاریندا

قوندون ائویمیزه كپنك كیمی !

             ***
نه تئز باشا گلدی اییرمی بئش ایل؟

بالا لار یئتیشیر قوجالیریق بیز

نه لری ایتیردیك ؟- قاییدان دئیل ؟

گؤره سن نه ایمیش بس قازانجمیز؟

            ***

سؤنمه میش كؤنلومون اودو ، هوه سی

بالا لار سس لنیر ، بسیندیر دایان !

اوغلوموز توی اومور ، بیزیم توی سسی

هله گئتمه میشكن قولاغیمیزدان
 

            ***
بو نئجه دونیادیر ؟
یولو بیر قاریش ،

آییرا بیلمیرسن چوخونو آزدان ...

حظیندن ذوقوندان هله دویمامیش

چكیرلر سوفره نی قاباغیمیزدان

          ***

بو نئجه دونیادیر آنلامیرام من

نه گلیش بللی دیر، نه گئدیش بیزه ؟

خبریمیز اولمور گلیشیمیزدن

اینانا بیلمیریك گئتمه ییمیزدن

               ***
ووردوق بیر سیندانا اییرمی بئش ایل

ئوتدو گونلریمیز آغلی قارالی

سنین دویغولارین بیر نغمه لی گول

منیم دویغولاریم مین ماجرالی ...

              ***
سن نه دالغالاندین ، نه چالخالاندین

حالدان حالا دوشدوم من هردم گولوم

سن منی بیر دفه سئویب دایاندین

من سنی هر رنگ ده سئویرم گولوم

              ***

داش آتدیم ، الیمدن چیخدی بیر خطا

بولانا- بولانا یئنه ده دورولدون

كؤنلومدن كئچه نی دویمادینسادا

عؤمرومه گونومه هاوادار اولدون

              ***
دوشدو یووامیزا دوشدو قان قادا

باشیمیز اوستونده ایلدیریم چاخدی

سسمیز ، نغمه میز بیر اولما سادا

سویوموز، سئلیمیز بیر آرخدان آخدی

                ***

آتا اوجاغینین قلمدن چیخان

چؤره یی منم سه ، ئوره یی سنسن

باشیندا چال- چارپاز ایلدریم چاخان

ایستی یووانین دیره یی سنسن

           ***

منیم خیال لاریم اوچدو هاوادا

سن منی گؤیلردن یئندیرن اولدون

بیزیم قوردوغوموز ایستی یووادا

فهله من اولدومسا ، اوستا سن اولدون

             ***

ائله كی بختیمین گؤزو یومولدو

یولوما نور ساچان چیل چیراق اولدون

منیم نشئه لریم اوزومون اولدو

آنجاق دردلریمه سن اورتاق اولدون

              ***

باشیما دولانان درد - سریمین

اودونو قلبیندن كئچیرن اولدون

سندن گیلئیلنن شعرلریمین

صاحیبی من اولدوم ، قولو سن اولدون

               ***

یانیب یاخیلاندا شعریم اوچون من

سن ائله بیلدین كی گیزلی غمیم وار

آیریلا بیلمه دین ئوز عالمیندن

بیلمه دین منیمده ئوز عالمیم وار

         ***
گولوم آیناسیدیر اوزوم اوزونون

منی الدن سالدی آختاریشلاریم

اوزونه عكس ائتدی منیم گون به گون

اوزومده آچیلان سرت قیریشلاریم

            ***

فیكریم دره كئچدی ، تپه لر آچدی

آردیمجا بیر آتدیم گلمه دین آنجاق

سن منی دیندیردین ، دیلیم دانیشدی

شعریمی دیندیره بیلمه دین آنجاق

            ***
ئوتدویون ماهنینی بیر یول چاشمادین

من چاشدیم ... دره د ن بویلاندیم داغا

ئوز كونول ماهنینی سن چالیشمادین

منیم اینیلتیمه اویوشدورماغا
     
            ***
ائله بیل دونندیر صابیر باغیندا

چیخدین قاباعیما آغ چیچك كیمی !

ائله بیل دونندیر آغ پالتاریندا

قوندون ائویمیزه كپنك كیمی !

            ***
آرادان نه كئچدی ؟ اییرمی بئش ایل ده

قارا سا چیمیزدا قارالدی ایل لر

تكجه ایسته ییمیز قالدی كونولده

قالان نه واردیسا آپاردی ایل لر
ایندی خیال یورقون ، كونول شیكسته
گنجلییی دادمامیش قوجالیریق بیز
اولاد قایغیسیندا، بیر موراد اوستده
بیرلشیر اویوشماز نغمه لریمیز


ئوزگه بوداق لارین ایكی یاد قوشو

ایندی بیر بوداقدا دوغمالاشیب دیر

          ***
بوداغین عشقینه داردا ، چتینده

نفسین كؤنلومه قول قاناد وئرمیش

زمان ئوتدوكجه ، محبتینده

ایلك رنگی ، ایلك دادی ده ییشیلرمیش

           ***
دئمه قوجالمیسان ، گولوم ، دوغروسو

منیم اوچون بیر آزدا سونالاشمیسان

بالامین آناسی نه سیرریدیر بو ؟

ایندی منیم چون ده آنالاشمیسان !


*********************************************************
Elə bil dünəndir Sabir bağında
Çıxdın qabağıma ağ çiçək kimi.
Elə bil dünəndir, ağ paltarında
Qondun evimizə kəpənək kimi.

Nə tez başa gəldi iyirmi beş il?
Balalar yetişir, qocalırıq biz.
Nələri itirdik - qayıdan deyil,
Görəsən, nə imiş bəs qazancımız?

Sönməmiş könlümün odu, həvəsi,
Balalar səslənir: "Bəsindir dayan!"
Oğlumuz toy umur, bizim toy səsi
Hələ getməmişkən qulağımızdan.

Bu necə dünyadır? Yolu bir qarış,
Ayıra bilmirsən çoxunu azdan...
Həzzindən, zövqündən hələ doymamış
Çəkirlər süfrəni qabağımızdan.

Bu necə dünyadır anlamıram mən,
Nə gəliş bəllidir, nə gediş bizə.
Xəbərimiz olmur gəlişimizdən,
İnana bilmirik getməyimizə.

Vurduq bir zindana iyirmi beş il,
Ötdü günlərimiz ağlı-qaralı.
Sənin duyğuların - bir nəğməli göl,
Mənim duyğularım min macəralı...

Sən nə dalğalandın, nə çalxalandın,
Haldan-hala düşdüm mən hər dəm, gülüm,
Sən məni bir dəfə sevib dayandın,
Mən səni hər rəngdə sevirəm, gülüm.

Daş atdım,
Əlimdən çıxdı bir xata.
Bulana-bulana yenə duruldun.
Könlümdən keçəni duymadınsa da,
Ömrümə, günümə havadar oldun.

Düşdü yuvamıza, düşdü qan-qada,
Başımız üstündə ildırım çaxdı.
Səsimiz, nəğməmiz bir olmasa da,
Suyumuz, selimiz bir arxdan axdı.
Ata ocağının qələmdən çıxan
Çörəyi mənəmsə, ürəyi sənsən.
Başmda çal-çarpaz ildırım çaxan
İsti yuvamızın dirəyi sənsən.

Mənim xəyallarım uçdu havada
Sən məni göylərdən endirən oldun.
Bizim qurduğumuz isti yuvada
Fəhlə mən oldumsa, usta sən oldun.

Elə ki, bəxtimin gözü yumuldu,
Yoluma nur saçan çilçıraq oldun.
Mənim nəşələrim özümün oldu,
Ancaq dərdlərimə sən ortaq oldun.

Başıma dolanan dərd-sərimin
Odunu qəlbindən keçirən oldun.
Səndən gileylənən şeirlərimin,
Sahibi mən oldum, qulu sən oldun.

Yanıb yaxılanda şeirim üçün mən,
Sən elə bildin ki, gizli qəmim var.
Ayrıla bilmədin öz aləmindən
Bilmədin, mənim də öz aləmim var.

Gülüm, aynasıdır üzüm, üzünün,
Məni əldən saldı axtarışlarım.
Üzünə əks etdi mənim günbəgün,
Üzümdə açılan sərt qırışlarım.

Fikrim dərə keçdi, təpələr aşdı,
Ardımca bir addım gəlmədin ancaq.
Sən məni dindirdin,
Dilim danışdı,

Şerimi dindirə bilmədin ancaq.
Ötdüyün mahnını bir yol çaşmadın
Mən çaşdım...
Dərədən boylandım dağa.
Öz könül mahnını sən çalışmadın,
Mənim iniltimə uyuşdurmağa...

Elə bil dünəndir, Sabir bağında
Çıxdın qabağıma ağ çiçək kimi.
Elə bil dünəndir, ağ paltarında
Qondun evimizə kəpənək kimi.

Aradan nə keçdi? İyirmi beş ildə
Qara saçımızda ağardı illər!
Təkcə istəyimiz qaldı könüldə,
Qalan nə vardısa, apardı illər.

İndi xəyal yorğun, könül şikəstə...
Gəncliyi dadmamış qocalırıq biz.
Övlad qayğısında, bir murad üstdə
Birləşir uyuşmaz nəğmələrimiz.

Eyni yük altında neçə yoxuşu,
Arzumuz, qəsdimiz birgə aşıbdır.
Özgə budaqların iki yad quşu
İndi bir budaqda doğmalaşıbdır.
Budağın eşqinə darda, çətində
Nəfəsin könlümə qol-qanad vermiş.
Zaman ötüşdükcə

Məhəbbətin də
İlk rəngi, ilk dadı dəyişilərmiş.

Demə qocalmısan, gülüm, doğrusu
Mənimçün bir az da sonalaşmısan.
Balamın anası, nə sirrdir bu?
İndi mənimçün də analaşmısan.

Dekabr, 1974

 





بختیار وهابزاده: ئوزومله صؤحبت

+0 به ین
هردن سوروشورام ئوزم- ئوزومدن
 
نییه بو دونیادان گیلئیلیم من ؟

ایسته ییم ، طلبیم آرتیر گون یه گون

بو قدر نانكورلوق نه یه گركدیر ؟

عاقلیك : دونیایا گلدییی اوچون

بیرجه نفسه ده شوكر ائله مكدیر


من هئچ گلمه سه ایدیم دونیایا مگر

دونیادان بیر چوپ مو  اسكیله جكدی؟
 
آنامین بطنینده اولسئیدیم اگر

دونیا ، یوخللوقومو نه بیله جكمی؟


نه وئریب آلمیشدیم بو عؤمرو گؤرن؟

من بو جانی یاراتدیم یا بوجان منی؟

موفته آلدیغیمی قایتارام گرك

بس نه دیر گؤره سن آغریدان منی؟

 

باشقاسی اولسایدی منیم یئریمده

بلكه دئمزدی:- بوگیلئی نه دیر؟

منیم بو دونیادان گیلئی لریم ده

آلدیغیم جان كیمی آنجاق موفته دیر


نه دیر بو شیكایت ؟ نه دیر بو دانلاق ؟

بلكه بو دونیانین بورجو وار منه ؟

...گونون دوغوشونا بیر دفه باخماق
 
ده یر بو دونیانین هر موحنه تینه !



بختیار وهابزاده : آخی دونیا فیرلانیر

+0 به ین
(1)واختین دییرمانیندا داش اریدی قوم اولدو

 تاریخه آتدیغیمیز قاییتدی لزوم اولدو

 دوننین حقیقتی بو گون ترس یوزوم اولدو

 نییه ده یوزولماسین؟ آخی دونیا فیرلانیر.

(2) چوخ اُولاقلار ایچینده چوخ اُولاری اُولادیم

آشیب داشان آرزومو من آرتیق جیلوولادیم

 من آتامی اُوتموشم منی اوتور اولادیم

 بو بئله ده اولمالی آخی دونیا فیرلانیر.

(3) دونن دوز ساندیغیمی بوگون ایری سانیرام

 بعضا اُولور اُوزومده ن اُوزوم اَُوغورلانیرام

 هر ایل باشقا آرزونون باشینا فیرلانیرام

 نییه ده فیرلانماییم؟آخی دونیا فیرلانیر.

(4) چوخ اگیلن گورموشم اییلمه ین باشلاری

 سولار دورولدو گوُردوك دیبینده كی داشلاری

 عنوانینی دگیشدی دوننین آلقیشلاری

 نییه ده دگیشمه سین؟آخی دونیا فیرلانیر.

(5) نئجه دوُنور بو دوران نئجه دوُنور بو گردیش

 تازی لرین اوستونه دوُوشان لاردا گولرمیش!

 دونیا بینا اوَلاندان هر شئی دگیشیلرمیش

 دگیشمه سین نئیله سین؟آخی دونیا فیرلانیر.

(6) ابدی نی دونیادا من ابدی سانمادیم

 بیر آتشه توتوشدوم مین آتشه یانمادیم

 بت لار گلدی و گئتدی بیرینه اینانمادیم

 نییه اینانمالی یام؟ آخی دونیا فیرلانیر!

(7) فیرلاندیقجا بودونیا یوُخدا دوُنور وار اولور

 قورویان چشمه لردن سولار یئنه جار اولور

 بو دونیانین خیری ده شرری ده تكرار اولور

 نییه تكرار اولماسین؟آخی دونیا فیرلانیر.

(8) مین-مین ایللر بو دونیا بئله جه فیرلانسادا

 بیر یووانین بولبولو مین بوداغا قوُنسادا

 آیلار ایللر فصیللر بیربیرینی دان سادا

 دگیشمزدیر عقیده م ؛چوُخدا دونیا فیرلانیر

(9) نه قده ر ایسته ییرسه مین اوُ قده ر فیرلانا

 قارشیما گاه شرچیخا ،گاه خییر دیغیرلانا

 چرخ فلك ایسته ییر لاپ ترسینه دولانا

 عقیده می هئچ نیه دگیشمه رم من یئنه

**************************************


Vaxtın dəyirmanında daş əridi, qum oldu,
Tarixə atdığımız qayıtdı, lüzum oldu.
Dünənin həqiqəti bu gün tərs yozum oldu,
Niyə də yozulmasin, axı, dünya fırlanır
.

AXI DUNYA FIRLANIR

Çox ovlaqlar içində çox ovları ovladım,
Aşıb-daşan arzumu mən artıq cilovladım.
Mən atamı ötmüşəm, məni ötür övladım,
Bu, belə də olmalı, axı, dünya fırlanır.

AXI DUNYA FIRLANIR

Dünən düz sandığımı bu gün əyri sanıram.
Bəzən olur, özümdən özüm oğurlanıram.
Hər il başqa arzunun başına fırlanıram,
Niyə də fırlanmayım, axı, dünya fırlanır
...

AXI DUNYA FIRLANIR

Çox əyilən görmüşəm, əyilməyən başları.
Sular duruldu, gördük dibindəki daşları
Ünvanmı dəyişdi dünənin alqışları;
Niyə də dəyişməsin, axı, dünya fırlanır
...

AXI DUNYA FIRLANIR

Necə dönür bu dövran, necə dönür bu gərdiş,
Tazılarm üstünə dovşanlar da gülərmiş.
Dünya bina olandan hər şey dəyişilərmiş,
Dəyişməsin neyləsin, axı, dünya fırlanır
.

AXI DUNYA FIRLANIR

Əbədini dünyada mən əbədi sanmadım,
Bir atəşə tutuşdum, min atəşə yanmadım,
Bütlər gəldi və getdi, birinə inanmadım
Niyə inanmalıyam, axı, dünya fırlanır
.

AXI DUNYA FIRLANIR

Firlandıqca bu dünya, yox da dönüb var olur,
Quruyan çeşmələrdən sular yenə car olur.
Bu dünyanın xeyri də, şəri də təkrar olur,
Niyə təkrar olmasın? Axı, dünya fırlanır
.

AXI DUNYA FIRLANIR

Min-min illər bu dünya beləcə fırlansa da,
Bir yuvanın bülbülü min budağa qonsa da,
Aylar, illər, fəsillər bir-birini dansa da,
Dəyişməzdir əqidəm, çox da dunya fırlanır
,

AXI DUNYA FIRLANIR

Nə qədər istəyirsə, min o qədər fırlana,
Qarşıma gah şər çıxa, gah xeyir dığırlana.
Çərxi-fələk istəyir lap dolana tərsinə,
Əqidəmi heç nəyə dəyişmərəm mən yenə.




بختیار وهابزاده : سن هاردان بیله سن؟ - Bəxtiyar Bavabzadədən: Sən hardan biləsən

+0 به ین
Sən hardan biləsən nə çəkirəm mən.
Payızam...
Ey ömrün ilk baharlısı,
Sən hardan biləsən, nədən biləsən
Yoxdur bu dünyada səndən varlısı…

...Duman tək dağlara çəkilən mənəm,

Budaqlar üstündə quş tək dinən sən.
Payızda yarpağı tökülən mənəm,
Ömrün yaz çağında çiçəklənən sən.

İllərim xərclənmiş, ömür gödəlmiş,

Sənin yol gedəsi çox illərin var.
Mənim ürəyimdə baş-başa gəlmiş
Kövrək duyğulardan nə xəbərin var.

Deyirsən, ocağın közü mənəm, mən,

Sənsə tüstülənən xatirələrsən.
Ancaq xatirəmi?
Səhvin var sənin,
Dağdan xəbərsizdi arandakılar.
Bir də... unutma ki, tüstülənənin
Təzədən tutuşub alışması var.

Sən hardan biləsən, sevda anları

Qənimət payıdır tükənən ömrün.
Sısqa bir bulağın son damcıları
Daha şirin olur təşnələr üçün.

Sən hardan biləsən, axşam şöləsi

Niyə aynaları alovlandırır.
...Sən hardan biləsən bülbülün səsi
Niyə son baharda ürək yandırır.

Artır zaman-zaman vaxtın qiyməti,

Arzu min həvəsdə, ürək təlaşda.
Sən hardan biləsən, gözün ləzzəti
Qəlbin ağrısına dönür bu yaşda.

Sevgi yaş tanımır... Qəlbini yandır!

Yanaraq yaşasan, yaş düşməz yada.
Sevən doxsanında hələ cavandır,
Sevməyən qocadır otuzunda da.

Ürək alışırsa, günahkarmı yaş?

Sevəni qınama, sevəcək sevən!
Yaş ilə ürəyi deyil, a qardaş,
Boş ilə dolunu çəkiyə qoy sən!

Bir ömrü illərlə ölçmək düz deyil,

Ömürlə illəri ölçəsən gərək.
Hissinlə, qəlbinlə dinlə nə deyir,
Bu duyan, bu yanan, alışan ürək...
Yaşarkən həyatı sevirəm...Nə qəm
Ölərkən ölümlə sevişəcəyəm...


صمد پورامان: گؤندره ن :Ayhan :بودور قورخو – بودور دهشت – بودودور آغری ...

+0 به ین
كتاب ائویندن چئخاركن

بوم – بوش بیر كوچه ده

گوزوم حیرت له هر طرفه آخدی

ایاغلاریم

پریشان میدانا چاتار- چاتماز

بئله گوردوم :

هركس بیر طرفه قاچئر

میدانداكی ساعاتئن تیك – تاكئنن آرخاسئندان

قورخولو سسلر اوجالئر

ائولردن

قولاغلار پنجره یه دیره نیر

خیال گویه رچینی

یواسئن ایتیرمیش قوش تكین

بیلمه ییر هایانا اوچور

اوره گلر قفسینده چئرپئنئر

آجی كوله گ

هردن بیر هاردانسا

بارئت ائیی گه تیریب

كوچه لره سه پیر - كئچیر

بونلارلا بئله

بو حال لار ائله ده قورخولو دئیل

قورخولو بودور كی:

1 - باغچا دئینده

اوره گلرده بنوشه گویه رمه یه

سارماشئق – سروین الیندن توتوب

گونه شه اوجالمایا

2- سحر دئیه نده

گوزلرده گونش دوغمایا

3 – گئجه دئیه نده

آی – اولدوز خاطر دن آخمئیا

4 – گول دئینده

نفسلره عطیر سوزمه یه

5 – یاز دئیه نده

گونش قارا زولفون چه كیب

یئره گولوش پایلامایا

6 – یاغئش دئیه نده

بولاغلار جوشمایا

قئزلارئن سه هه نگی سئوگیدن داشمایا

7 – گوزه ل دئیه نده

آل یاناغدا قارا خالا

قونچا دوداغلاردا بالا

شعر – غزل یارانمایا

باهار اؤله اویانمایا

یای اوزونو بوتون گونلر

قار – قارلایا دایانمایا

باخ ....